'પ્રેમ' શબ્દ સાથે જોડાયેલી પ્રાઇસટેગની પણ ખબર રાખવી જરૂરી છે (કાજલ ઓઝા વૈદ્ય)

ઇમોશનલ ઈએમઆઈ: પહેલાં અને પછી!
કાજલ ઓઝા વૈધ

'પ્રાઇવેટ પર્સન છું. તું જ્યાં જઈશ અને જે કરીશ એ બધું જ અખબારમાં છપાયા વગર રહેશે નહીં. તારી સાથે જીવવાનો અર્થ છે મારી અંગત જિંદગી ખતમ થઈ જશે.' ડૉક્ટર હસનત ખાન કહે છે, પ્રિન્સેસ ઓફ વેઇલ્સ ડાયનાને, ફિલ્મ 'ડાયના'માં.

'હું પ્રસિદ્ધ છું એની ખબર તમને મારી સાથેના સંબંધમાં પ્રવેશતાં પહેલાં જ હતી. હું મારી જિંદગી કે વ્યક્તિત્ત્વને બદલી શકું એમ નથી, એ મારા હાથમાં જ નથી.' ડાયના આંખમાં આંસુ સાથે આ વાત ડૉક્ટર હસનતનું પાત્ર ભજવતા નવીન એન્ડ્રુઝને કહે છે.

ડાયના  વિશે બ્રિટિશ અખબારોએ જાતજાતની અને ભાતભાતની લોકવાયકાઓ વહેતી કરી હતી. જેમાંની એક અફવા, જે વર્ષો પછી સત્ય પૂરવાર થઈ એ હતી, લંડનમાં કામ કરતા હાર્ટ અને ફેફસાંના સર્જન ડૉક્ટર હસનત ખાન સાથેનો સંબંધ!  2013માં બનેલી ફિલ્મ 'ડાયના'માં બે વ્યક્તિઓ વચ્ચેના સંબંધની એ કથા કહેવામાં આવી છે, જેમાં  બે જુદી પર્સનાલિટી અને તદ્દન જુદી માન્યતા ધરાવતાં બે જણાં ગમે તેટલો પ્રયાસ કરે, પરંતુ સંબંધને ટકાવી શકતાં નથી.

હસનત ખાન પોતાની જિંદગી બંધ બારણાની પાછળ જીવવા માગતા હતા. જે ડાયના જેવા પબ્લિક ફિગર, પ્રસિદ્ધ વ્યક્તિ સાથે અસંભવ હતું. આ પ્રશ્ન ઘણા લોકો સાથે થતો હોય છે. જેને પ્રેમ કરતાં હોઈએ એ વ્યક્તિ સાથેનો સંબંધ શરૂ થાય, ત્યારે બધું જ સારું લાગે છે. આપણે એ વ્યક્તિને ઓળખતાં જ હોઈએ છીએ, એની નબળાઈઓ, એની સારાઈ બંને આપણને ખબર હોય છે. મોટાભાગના લોકો એ સમજણ અને જાણકારી સાથે જ સંબંધમાં દાખલ થતાં હોય છે, પરંતુ એક વાર સંબંધમાં પ્રવેશ્યાં પછી આપણે બધું આપણી રીતે ગોઠવવું હોય છે. એ વ્યક્તિને સંપૂર્ણપણે બદલવી કે આપણને અનુકૂળ કરી લેવી એ આપણી જરૂરિયાત જ નહીં, જીદ બની જાય છે. ફિલ્મ 'ડાયના'માં આ વાત  સરસ રીતે મૂકવામાં આવી છે. ડાયના પોતાના તરફથી સામાન્ય થવાનો અને જીવવાનો પૂરો પ્રયાસ કરે છે. એ એક વિગ બનાવડાવે છે, જેનાથી એના સોનેરી વાળ અને જાણીતી હેર સ્ટાઇલ સંતાઈ જાય. એ પોતાના બટલરની ગાડી લઈ હસનત સાથે કન્ટ્રી સાઇડ પિકનિક કરવા જાય છે. એનાથી જે કંઈ બની શકે તે બધું જ કરવા છતાં જે એના હાથમાં નથી એ વિશે કોઈ પણ વ્યક્તિ શું કરી શકે? ડાયના સાથે પણ કદાચ એમ જ થાય છે. હસનત જ્યારે એની સાથેના સંબંધમાં દાખલ થાય છે ત્યારે એ જાણે જ છે કે ડાયના પ્રસિદ્ધ છે. એ જ્યાં જશે ત્યાં એની પ્રસિદ્ધિ એની પાછળ આવશે જ અથવા તો એની પહેલાં પહોંચી જશે, પરંતુ એના પરિણામોની કલ્પના એમને પ્રેમમાં પડતી વખતે નથી, કદાચ!

ડાયના જ શું કામ? વિશ્વની કોઈ પણ પ્રસિદ્ધ વ્યક્તિને પ્રેમમાં પડવાનો અધિકાર નથી? એની અંગત જિંદગી અને એની કારકિર્દીને જુદી નહીં રાખી શકાય તે વાત એને પ્રેમ કરનાર વ્યક્તિએ સમજવી જ પડે. પ્રસિદ્ધ વ્યક્તિ પોતે કદાચ એ બે જિંદગીઓને જુદી રાખવા માટે  પ્રયાસ પણ કરે છે, તો એ પ્રયાસની નોંધ લેવાની જવાબદારી એ વ્યક્તિની છે, જે એને પ્રેમ કરે છે. કોઈ આપણી અંગત જિંદગીમાં દખલ દે તો આપણે શું કરી શકીએ? ડાયનાના બીબીસીના ઇન્ટરવ્યૂ પછી ડૉક્ટર હસનતના ઘર પાસે ભેગા થયેલા પત્રકારોને જોઈને હસનતની મન:સ્થિતિ બદલાઈ જાય છે. એ ભૂલી જાય છે કે ડાયના ફક્ત એના માટેના પ્રેમને ખાતર છેક લાહોર, એના ઘર સુધી જવાની હિંમત દાખવી શકે છે.

આપણે બધા જ પ્રેમને 'પ્રેમ' તરીકે જોઈ શકતા જ નથી. આપણને પ્રેમ પણ આપણી ફ્રેમમાં ફિટ કરવો હોય છે. મુક્ત, વહેતો, સ્વતંત્ર, પાંખો ફફડાવતો, આકાશ માપી શકતો પ્રેમ મોટેભાગે કોઈને પચતો નથી. જેને પ્રેમ કરતાં હોઈએ એ વ્યક્તિએ આપણે બનાવેલી ફ્રેમમાં ફિટ થઈ જવું પડે, તો જ આપણે આપણો પ્રેમ 'કન્ટિન્યૂ' કરી શકીએ. નહીં તો એ સંબંધ પૂરો થઈ જાય! 

કેવી નવાઈની વાત છે! 

બધું જાણી, સમજીને સંબંધમાં પ્રવેશેલી એક વ્યક્તિ માટે ધીરે ધીરે એ સંબંધની નાની-નાની બાબતો મોટી થતી જાય, જે વાત સમજદારીથી નિભાવવાની હતી એ સમસ્યા બની જાય! સવાલ ફક્ત ડાયના કે હસનતનો નથી, વિશ્વભરના એવા લોકોના પ્રણયસંબંધનો છે, જેમણે પ્રેમમાં પડતી વખતે અને પ્રિયજનને પામી ગયા પછી બે જુદા સ્ટારન્ડર્ડઝમાં પોતાના સંબંધને તોળીને એને ગૂંચવી નાખ્યો હોય. પ્રેમમાં પડતી વખતે કોઈ વિચારતું નથી, એવું કહેવાય છે. એવું પણ કહેવાય છે કે, પ્રેમ કરાય નહીં, થઈ જાય છે, પરંતુ પ્રેમમાં વિચાર્યા વગર પડી ગયા પછી જે ગણતરી અને વિચાર શરૂ થાય છે, જે ગમા-અણગમા અને પસંદ-નાપસંદ વિશેની સમજણ વિકસે છે એ બધું એટલા માટે પછીથી થાય છે, કારણ કે આપણને 'પ્રેમ' શબ્દ સાથે જોડાયેલા મૂલ્ય અથવા પ્રાઇસટેગની ખબર નથી હોતી. એ સંબંધનું બિલ આવે ત્યારે સમજાય છે કે આના ઈએમઆઈ કેટલા મોટા હશે અને કેટલા બધા વર્ષો સુધી ભરવા પડશે !

બની શકે તો બીજી વ્યક્તિને એ સંબંધમાં ઘસડતાં પહેલાં આપણે સમજી લેવું જોઈએ કે એનું વ્યક્તિત્વ અને એની સાથે જોડાયેલી બીજી બાબતોને આપણે પચાવી શકીશું કે નહીં. 

KAAJAL OZA VAIDYA