We, the invisible middle class-Pritish Nandy

  TOI BLOGS

We, the invisible middle class

Pritish Nandy

 

 

I was born in a middle class family. I will, in all probability, die in one. But the interesting thing is that, in between these decades, the Indian middle class itself has undergone a fascinating transformation. It is this change that so powerfully captures the way this nation has grown, altering our lives and histories, our language and our libraries.

 

 

As children, we were never really poor. Yes, my parents had no money. Nor did they have a home they could call their own. But that was not exactly unusual in those days. People rarely owned things. We were lucky. We had a radio. And some books collected over the years. My parents were teachers. Their idea of wealth was to see their children educated, doing decent jobs. I never completed my education but yes, all of us brothers did what we wanted to do. And if my parents were around today, they would have been happy to see the way we did it. We have homes now. We own cars, phones, TVs and, yes, most important, large collections of books and music. By their yardstick, we would be rich. But the goalposts have changed since. By today’s standards, we get by.

 

 

Being wealthy is a state of mind. I think I am rich because I can afford to buy the books I want to read, watch the movies I want to see, listen to the music I want to hear. I can travel when I want to, where I want to. I can see the world my parents never got to see. For they rarely travelled. I, on the other hand, go wherever the world invites me. And I see, feel, observe, experience many more things than my parents did because life has been more generous to me. It has given me more opportunities. I seize them with both hands and try to make the best out of them. Yes, I often fail. But sometimes I succeed and these occasional successes help me to escape the mundane everyday life of the average middle class Indian. That’s what enriches me. That’s the wealth I will leave behind for my children as my parents left me the wealth of their memories, the narratives about the India they grew up in. And, Oh yes, the books.

 

 

The middle class love stories. They love stories about hope and change. They love stories that empower them to live their lives better and enrich the society they live in. I may be living in Narendra Modi’s India, not very far from where Antilla towers, but I am proud to say I understand the darbari kannada better than I understand a debt mutual fund. Baba Amte will always remain a bigger hero for me than Sachin Tendulkar even though I love cricket. And even though I write this column on a laptop, I prefer writing personal letters by hand, using what is still quaintly described as a fountain pen. I still notice poor, homeless people on the street. I still feed stray animals and try to heal them when they are hurt. There are no beggars, no street dogs in my neighbourhood with whom I do not have an ongoing conversation just as I have with those who follow me on twitter. Wealth doesn’t impress me. But I envy those can find the time to do those wonderful things most middle class people do which no one talks about any more because good things are no longer part of popular discourse.

 

 

Yet it’s middle class India that sets the agenda for the future. The rich may impress the media. They can keep buying and selling companies. They can keep corrupting our politicians, defrauding our banks, grabbing our coal blocks and parking their money in Swiss banks. But India’s moral spine remains unbroken because the middle class still believes in justice, honesty, honour and pride in the values that they have inherited from their parents whoever they may have been. The heirlooms they live with are not crafted out of gold. They are crafted out of knowledge and wisdom and ideals. That is why wherever you look today, it is middle class India that is throwing up the real heroes of our time. Their agenda for change remains intact despite all the heartbreaks, all the disappointments we live with. And, I dare say, some of the shame.

 

So while I am, like most of you, impressed by what our Prime Minister keeps saying and all the reforms he has promised us in months to come, I would still like to believe that the India we will leave back for future generations must be as concerned about its art, its culture and its values as it is about its GDP growth and its budgetary deficit. Politics is not just the art of managing the economy. It is also about inspiring a nation and a people to discover where their true genius lies. I would like to believe it lies in our talent, in the values we have so tenaciously hung on to in a difficult and changing world where the discourse invariably focuses on what the rich demands or what the poor needs.

 

We, the middle class, go largely unnoticed. We are not rich enough to influence policy. We are not poor enough to be won over by free water or electricity. So we remain what we always were, invisible.

શૉપિંગ-મૉલમાં બેસણાં- હૉલ - અશોક દવે

 

 

Ashok Dave's Blog

 

મરનારો કે એના ઘરવાળાઓ આપણને પૂરતી તૈયાર કરવાના ટાઇમો ય આપતા નથી ને સવારે હજી તો ઊંઘમાંથી ઉઠયા હોઇએ ને, 'ડોહો ઉપડયો'ના સમાચાર વાંચીને અડધી કલાકમાં તૈયાર થઇ જવાનું. સવારની ક્રિયાઓ જલ્દીજલ્દી પતાવવી કોઇ ડાબા હાથનો ખેલ છે ? (ના. એ જમણા હાથનો ય ખેલ નથી : જવાબ પૂરો)

આપણે પુરુષો તો સમજ્યા કે દાઢી- બાઢીના આ બે ઘસરકા માર્યા કે ધોળા કપડાં પહેરીને તૈયાર, પણ આજે સ્ત્રીસશક્તિકરણના જમાનામાં બહેનો માટે એમ તૈયાર થવું કોઇ રમત છે ? છુટો ઊભો મૂકી દો, તો જમીન પર ટટ્ટાર ઊભો રહે એવી આર કરેલો કડક-કડક સાડલો, એની ઉપર છાંટવાનું પરફ્યૂમ, હૅવી નહિ તો લાઇટ મૅઇક- અપ અને ખાસ તો, ફ્રીજ બંધ કરીને, દૂધ ગરમ કરીને... છેલ્લે છેલ્લે એક વાર અરીસામાં સ્માઇલ સાથે બેસણામાં ઊભડક ઊભડક જઇ આવવું કોઇ રમત છે ?

આપણાવાળા એકનું બેસણું ગાંધીનગરમાં હોય, બીજાનું સ્વસ્તિક ચાર રસ્તે, ત્રીજાનું વળી પાલડી-ભઠ્ઠે... આપણે તો આ ઉંમરે, 'બેસણાં-બેસણાં' રમવા આયા હોઇએ, એવું લાગે ને કેટલે પહોંચી વળવું ? આ પધ્ધતિ એવી નથી કે, 'તમારા મધરનું બેસણું કાલને બદલે શુક્રવારે રાખો ને...! અમારે બે ધક્કા થાય એવું છે... આમે ય, અમારે નારણપુરાનો શુક્રવારનો ધક્કો તો છે જ !'

                                               આખો લેખ વાંચવા અહીં ક્લિક કરો

 

ચલો, એક ગીત ગાઓ - અશોક દવે

 

 

Ashok Dave's Blog

 

શૉલ ઓડીને મસ્તુભ'ઇ હાર્મોનિયમને અડીને બેસી રહેલા. એમનો ઉત્સાહ મ્હાંતો નહતો. મહાન રાજા પોરસને ધૂન ચઢેલી કે, સિકંદરના એક એક સૈનિકનો આજે ખાત્મો બોલાવી દઉં, એમ મસ્તુભ'ઇ ગાતા પહેલાં ઘણી કાતિલ નજરે વારાફરતી અમારા સહુ ઉપર જોઇ લેતા હતા કે, 'આજે નહિ છોડું.' બાલ્કનીના તાર ઉપર પ્લાસ્ટિકની ક્લિપો ભરાવેલા કપડાં નોકર એક પછી એક કાઢવા માંડે, એમ મસ્તુભ'ઇની ક્લિપ જેવી આંગળીઓ વડે હાર્મોનિયમમાંથી સૂરો કાઢવા માંડયા. મેહફીલમાં બેઠેલ દરેક વ્યક્તિ કાંઇ સંગીતની જાણકાર ન હોય, એમાં ગીત શરૂ કરતા પહેલા મસ્તુભ'ઇએ ઉંમરને આધિન બે-ત્રણ ખોંખારા ખાધા, એમાં તો 'ક્યા બ્બાત હૈ... 'વન મોર'... ને 'જીયો મેરે રાજ્જા'ની દાદ મળવા માંડી.

.... કોઇ બાલ્કનીમાં સિગારેટ પીવાના બહાને જતું રહ્યું, તો કોક લૉબીમાં અડધી રાત્રે મૉર્નિંગ વૉક લેવા નીકળી પડયું હતું. એક જણને તો ત્રણ જણે પકડીને બાલ્કનીમાંથી ઊંધો લટકાવ્યો ય ખરો... એની ભૂલ એટલી કે, એ એટલું જ બોલ્યો, 'કાકા ગાય છે સારૂં, નહિ ?' 

                             આખો લેખ વાંચવા અહીં ક્લિક કરો

ડોહા....હવે તમને હાંઇઠ થયા! -અશોક દવે

 

Ashok Dave's Blog

આપણો કૅસ હવે પતવા આવ્યો છે, એની નિશાનીઓ કઇ કઇ? 

માથાના વાળ ઉતરીને આંખોની ભ્રમર અને કાનમાંથી બહાર નીકળવા માંડે. 

બખોલમાં અંદર ૮-૧૦ દાંત ગાયબ હોય ને નવા નંખાવ્યા હોય, એ ફાવતા ન હોય! 

પગના અંગૂઠા અને આંગળાના નખ બૂટ ફાડીને બહાર આવે ત્યાં સુધી કાપવા માટે નીચા વળાતું ન હોય! 

હજી ઉંમર થઇ નથી, એ બતાવવા માથે વાળ ઉપર કાળી ઝમ્મ જેવી ડાઇઓ એવી લગાવી હોય કે, લિસોટા કપાળની ચામડી સુધી ઉતરી આવ્યા હોય!  

 અને બધાથી ઉપર.... 

વાઇફો સાલી આપણી જેમ જ સાઇઠે પહોંચી હોય છતાં ૬૦ની ''લાગતી'' ન હોય, એમાં એને લઇને બહાર નીકળવામાં ય જોખમ! સામે આપણાંથી ય કોક વધારે ઘરડું મળે, તો આપણને બતાડીને વાઇફને સીધો સવાલ પૂછે, 

''અલી, તારા બાપુને લઇને નીકળી છો...? જરા હંભાળજે... ડોહા ક્યાંક ગોથું-બોથું ખાઇ ન જાય!''

તારી ભલી થાય ચમના... તું એમ ના બોલ્યો કે, ''આ તારો બાબો છે, અલી?'' 

                        આખો લેખ વાંચવા અહીં ક્લિક કરો

HOLY

real responsibility

ordinary

LOVE & AWARENESS

pure journey

Emptiness

You alone are responsible

meaningful Life

LOVE

We All Are Connected

चाल भेगा थयीऐ

चाल भेगा थयीऐ,
बधी चिंता बाजु ऐ मुक,

चहेरो रुबरू जोइये,
Facebook बाजु ए मुक,

मन थि like करिऐ,
अन्गुठो बाजू ए मुक,

पाथरी छे मस्त चट्टाई,
Status बाजु ए मुक,

Friend तो तु पहेले थी ज छे,
request  बाजू  ऐ मुक,

सुख दुख download करिऐ,
application बाजू ऐ मुक,

दिल थि जोडायेला छे दिल ना तार,
आ "नेट-फेट" बाजू ऐ मुक,

आ सिज़न नी काची केरी ओ bite करीऐ
आ megabite बाजु ऐ मुक,

औटोरिचार्ज थाय छे सम्बन्धो,
आ charger बाजू ए मुक,

दिल खोलवा मित्रो जोइ ऐ,
आ password बाजू ऐ मुक,

चाल भेगा थयिऐ,
बधी चिंता बाजू ऐ मुक...!!����

life in mobi World....

Totality

Peace with others

True Hoppiness

Walk On!

Strength

Darkness

Miracle

બડી બેચેન રહતી હૈં કિતાબેં- અભિમન્યુ મોદી

​ટિન્ડરબોક્સ- અભિમન્યુ મોદી  ગુલઝારની આ પ્રખ્યાત નઝમ કોન્સન્ટ્રેશનથી વાંચો. કિતાબેં ઝાંકતી હૈ બંદ અલમારી કે શીશોં સે બડી હસરત સે તકતી હૈ મહિનોં અબ મુલાકાતે નહીં હોતી જો શામે ઉનકી સોબત મેં કટા કરતી થી, અબ અક્સર ગુઝર જાતી હૈ કમ્પ્યૂટર કે પરદો પર, બડી બેચેન રહતી હૈં કિતાબેં ઉન્હેં અબ નીંદ મેં ચલને કી આદત હો ગઈ હૈૈ. ઝબાં પર જાયકા આતા થા, જો સફા પલટને કા, અબ ઉંગલી ક્લિક કરને સે બસ એક ઝબકી ગુઝરતી હૈ. બહોત કુછ તહ-બ-તહ ખૂલતા ચલા જાતા હૈ પરદે પર કિતાબોં સે જો ઝ્યાદતી રાબતા થા વો કટ ગયા હૈ. કભી સીને પે રખ કે લેટ જાતે થે, કભી ગોદી મેં લેતે થે, કભી ઘૂટનોં કો અપને રહલ કી સુરત બના કર, નીમ સજદે મેં પઢા કરતે થે, છુતે થે ઝભી સે વો સારા ઇલ્મ તો મિલતા રહેેગા આઇંદા ભી, મગર વો જો કિતાબોં મેં મિલા કરતે થે સુખે ફૂલ ઔર મહકે હુએ રુક્કે, કિતાબે માંગને ગીરને ઉઠાને કે બહાને રિસ્તે બનતે થે ઉનકા ક્યા હોગા. આહા, આફરિન. બુકનું પેજ ફેરવવા માટે હોઠે આંગળી અડાડીયે અને એનો જે જાયકો આવે અને એની મજા આંગળીથી ક્લિકમાં મળવાની? ચોરીછૂપીથી જોઈ રહેતી કોઈ આંખો સાથે બે-ત્રણ પુસ્તકોની લેવડદેવડ વીસ-ત્રીસ પેઢીઓના ફોર્મેશનમાં પરિણમે! બુકની તાકાત તો જુવો! પુસ્તકચોરો ગયા અને હાર્ડ બાઉન્ડ પુસ્તકો પણ ધીમી તો ધીમી, પણ ઓટમાં છે. એની ભરતીનો જમાનો ગયો. સદીઓ વીતતી ગઈ. મનુષ્યને ગુફાચિત્રો દોરવામાં ફાવટ આવી ગઈ. ચિત્રો નાનાં થતાં ગયાં અને સરવાળે અક્ષરોમાં પલટાયાં. પેપીરસની છાલમાં પુસ્તકનો નાજુક જન્મ થયો. જમાનાઓ બદલાયા, સદીઓ પટકાતી ગઈ. સમય છૂટતો ગયો. જાતિઓ વિલોપ થઈ, અસ્તિત્વમાં આવી, પણ પુસ્તકો અડીખમ રહ્યાં. ના, એમ નહીં, પુસ્તકો જ આખા વિશ્વની કાયાપલટનું નિમિત્ત અને સબૂત બનતાં રહ્યાં. બ્રિટનથી બાર્બાડોસા અને સિંધથી સુદાન સુધી, રૂસથી રોમાનિયા અને પનામાથી પંજાબ સુધી પુસ્તકો રાજ કરતાં આવ્યાં છે, કર્યું છે. આખેઆખી સંસ્કૃતિને પલોટી છે, બુકે તો દરેક દેશના ઇતિહાસને સાચવીને બતાવ્યો છે. માણસને જીવવા માટેની સૌથી મહત્ત્વની અને પાયાની જરૂરિયાત જો રોટી, કપડાં અને મકાન જ ગણાતી હોય તો આપણા અને આદિમાનવો-પ્રાણીઓમાં ફર્ક શું? આપણે બીજા જીવો કરતાં કઈ બાબતે જુદા પડીએ છીએ? બુદ્ધિથી અને બુદ્ધિનું એક્સટેશન કમ એક્સપ્રેશન એટલે બુક્સ, પુસ્તકો. પુસ્તકોએ હાલના બુદ્ધિચાતુર્યથી ભરપૂર માણસ બનવાની પ્રોસેસ-ઉત્ક્રાંતિમાં જે પ્રત્યક્ષ અને પરોક્ષ ડાયનોસોરે-ફાળો આપ્યો છે એ બદલાતા જતા DNA પણ નથી આપ્યો. શબ્દો જ બોલવા, સાંભળવા, જોવા, વર્ણન કરવાનું ડેવલપ કરતાં ગયા અને આપણે ભગવાન, દેવો, દાનવો, મહાભારત, રામાયણ, ઓડીસી, બાઇબલ, કુરાન જેવી મહાગાથાઓ કે ધર્મગ્રંથો પણ પુસ્તકના રૂપમાં જોયા. પુસ્તક ન હોત તો ભગવાન મળત? આ બધી વાત આજે કરવાનું એટલા માટે થયું કે આવતી કાલે વર્લ્ડ બુક-ડે છે અને ઇલેક્ટ્રોનિક વાવાઝોડા સામે પુસ્તકોનો ગઢ હવે અડીખમ નથી દેેખાતો. માટે આવતી કાલના 'વર્લ્ડ બુક એન્ડ કોપીરાઇટ ડે' નિમિત્તે જોરશોરથી ચિલ્લાવું પડે છે કે સારી બુક્સ વાંચો. પુસ્તકોને થોડાં તો પોતીકાં બનાવો. લાઇબે્રરીની ખાલી હવા ટચસ્ક્રીન સામે હાર માનતી જાય છે. વાંચવાનું છાપાંની હેડલાઇન, કોલેજ, ક્લાસીસના મટીરિયલ, લીથા, બેન્કની પાસબુક, બિઝનેસ ચેનલના શેરના આંકડા અને વોટ્સ એપિયન સુપરફિશિયલ મેસેજ પૂરતું મહદંશે સીમિત થઈ ગયું છે અને તેને વાંચવાનું કહી શકાય, વાંચન નહીં. વાંચન અને સારા, લાંબા, ખુશખુશાલ, સ્વસ્થ જીવનને સીધો સંબંધ છે એવું ફક્ત વિજ્ઞાાન જ નહીં, ઇતિહાસ પણ કહે છે. માટે વિરાટવાચકો, તમે આ લેખ અહીં સુધી વાંચ્યો હોય મતલબ તમે સાવ નથી વાંચતા એવું તો નથી જ, પણ જોઈએ એવું અને હોવું જોઈએ એટલું પણ નથી વંચાતું. માટે, વેકેશન પડી ગયું છે. ઉનાળો અને કેરી ફુલ ફોર્મમાં છે. ત્યાં સુધી એટલું વિચારો કે તકિયા નીચે મોબાઇલ મૂકીને સૂઈ જતાં આપણે છેલ્લે ક્યારે છાતી ઉપર બુક રાખી ચાલુ લાઇટે સૂઈ ગયાનું યાદ છે?